Gaan jullie scheiden?
En willen jullie de scheiding in goed overleg regelen?
Dan biedt deze long-read van Circles-Mediation houvast
1. Over deze long-read
Als je gaat scheiden komt er veel op je af. In een lastige en emotionele periode moet er veel geregeld worden, terwijl eigenlijk je hoofd er niet naar staat. Toch is het belangrijk om goed na te denken over de toekomst, voor jullie zelf en voor de kinderen.
Dit is een handig boekje voor als je gaat scheiden. Ik leg uit wat er allemaal geregeld moet worden en er staan handige checklists in. Het proces van een echtscheiding bespreek ik per onderwerp, helder en stap voor stap.
Drie aspecten zijn bij elke scheiding belangrijk: geld, kinderen en emoties. Mensen willen altijd weten hoe ze er na de scheiding financieel voor staan. En natuurlijk is het belangrijk om het voor de kinderen zo goed mogelijk te regelen, omdat zij baat hebben bij twee ouders die nog normaal met elkaar kunnen omgaan. En tot slot de emoties die overal dwars doorheen lopen, of je wilt of niet. Daar moet dus ook aandacht voor zijn. In de hoofdstukken 4, 5 en 6 ga ik hier verder op in.
Ik heb dit boekje met zorg geschreven. Het is niet mijn bedoeling om elk onderwerp uitputtend te bespreken, de ervaring leert dat mensen toch niet alles lezen. Wel wil ik met dit artikel:
A. houvast geven aan mensen die uit elkaar gaan;
B. een overzicht geven van de echtscheidingsprocedure;
C. een indruk geven van mijn werk als mediator.
2. Scheiden, en dan?
Het besluit om te gaan scheiden is genomen, jullie gaan uit elkaar. Maar waar moet je beginnen?
Het begint met een keuze hoe jullie uit elkaar willen gaan: via mediation of ieder met een eigen advocaat. Hieronder leg ik uit wat het verschil is.
Gezamenlijk verzoekschrift: via mediation
Als jullie nog redelijk met elkaar kunnen overleggen, dan is mediation de snelste en goedkoopste manier om te scheiden. Samen met een mediator gaan jullie om de tafel om alles te bespreken en de afspraken op papier te zetten. Dit mondt uit in een echtscheidingsconvenant en een ouderschapsplan. Deze documenten gaan met een gezamenlijk verzoekschrift naar de rechtbank, waarna de beschikking volgt. Deze beschikking wordt ingeschreven bij de gemeente waar jullie getrouwd zijn. Deze datum van inschrijving is de officiële scheidingsdatum.
Op tegenspraak: ieder met een eigen advocaat
Als het niet lukt om samen tot goede afspraken te komen, of als één van jullie niet aan mediation wil meewerken, dan is de oplossing om ieder een eigen advocaat te nemen. Een advocaat zet zich in voor één partij en probeert voor zijn cliënt alles zo goed mogelijk te regelen. Uiteindelijk komt de zaak voor de rechter, die uitspraak doet. Vaak denkt men het gelijk aan zijn kant te hebben, maar het is altijd afwachten hoe de rechter beslist. Na de uitspraak (beschikking) van de rechter bestaat de mogelijkheid om in hoger beroep te gaan als je het niet eens bent met de beslissing van de rechter. Deze beroepstermijn bedraagt 3 maanden. Als de beschikking van de rechtbank onherroepelijk is, dan wordt deze ingeschreven bij de gemeente waar jullie getrouwd zijn. Deze datum van inschrijving is de officiële scheidingsdatum.
Circles-Mediation begeleidt alleen mensen die willen scheiden via mediation.
3. Stappenplan echtscheiding
Een echtscheiding via Circles-Mediation kent de volgende stappen:
a. Intake/kennismaking
b. Inventarisatie
c. Opstellen echtscheidingsconvenant
d. Opstellen ouderschapsplan
e. Tekenafspraak, afronding mediationgedeelte
f. Procedure rechtbank
g. Inschrijving beschikking bij de gemeente
Duidelijkheid staat voorop, een helder proces, zonder jullie te laten bungelen.
4. Geld
Als je gaat scheiden zijn er drie zaken die je voor ogen moet houden bij de financiële afwikkeling:
A. De verdeling van het vermogen
Dat wat jullie tijdens het huwelijk verzameld hebben aan geld, spullen e.d. moet verdeeld worden tussen jullie beiden. Als je op huwelijkse voorwaarden bent getrouwd, is de notariële akte leidend voor de afwikkeling. Als je in gemeenschap van goederen bent getrouwd moet alles ongeveer 50/50 verdeeld worden. Hierbij kun je denken aan:
> woning (onder-/overwaarde)
> inboedel
> overige roerende zaken
|> banksaldi
> schulden
> etc.
Het gezamenlijke vermogen kan gezien worden als een taart die verdeeld moet worden. Wie welk stuk krijgt is onderdeel van de onderhandelingen tijdens de mediation.
B. De situatie na de scheiding
Vaak maken mensen zich zorgen over hun financiële situatie na de scheiding: kan ik rond komen, wat gaat het allemaal kosten, wat worden mijn woonlasten, moet ik partneralimentatie betalen, krijg ik partneralimentatie etc.?
Na de scheiding ontstaan er twee huishoudens, die allebei een zelfstandig inkomen moeten hebben. Hadden jullie tijdens het huwelijk allebei ongeveer hetzelfde inkomen, dan verandert er na de scheiding niet zoveel. Maar als de ene partner duidelijk een hoger inkomen had dan de andere partner, dan kan er sprake zijn van partneralimentatie. Ook zijn er allerlei regelingen voor (alleenstaande) ouders met weinig inkomen. Aan de hand van een alimentatieberekening kan berekend worden hoe de situatie na scheiding eruit komt te zien. Maar er is nooit maar één uitkomst. Er is geen gouden regel. Het is sterk afhankelijk van de wensen die partijen hebben en de keuzes die zij maken. Tijdens de mediation wordt uitleg gegeven over de consequenties van bepaalde keuzes.
Partneralimentatie
Dit is alimentatie voor het levensonderhoud van de ex-partner. Het bedrag van de partneralimentatie kan in mediation in overleg worden bepaald. Er zijn wel een aantal voorwaarden:
Kinderalimentatie gaat altijd voor. Er wordt dus eerst gekeken naar de kosten van de kinderen. Als er bij de meestverdienende partner nog draagkracht over is, dan kan er sprake zijn van partneralimentatie.
Bruto/netto berekening
Aan de hand van deze berekening kan een partner zien wat er na aftrek van belasting, alimentatie en vaste lasten overblijft als vrij besteedbaar inkomen.
Draagkracht
Het bedrag dat een partner kan missen voor alimentatie. De hoogte wordt bepaald aan de hand van een draagkrachtberekening. Hoe hoger het inkomen, hoe hoger de draagkracht. Er wordt altijd eerst gekeken naar de kosten van de kinderen. Als er daarna nog geld/draagkracht over is, dan is dat eventueel bestemd voor partneralimentatie.
Behoefte
Het bedrag dat nodig is om de levensstandaard van tijdens het huwelijk ook na het huwelijk te kunnen voortzetten. Dit geldt zowel voor de ex-partner als voor de kinderen.
Toeslagen
Doordat de inkomenssituatie na de scheiding verandert, moet er goed gekeken worden of er recht bestaat op bepaalde toeslagen. Denk hierbij aan huurtoeslag, zorgtoeslag en kindgebonden budget.
Heffingskortingen
Dit zijn bedragen die in mindering worden gebracht op het belastbaar inkomen. Denk hierbij aan de algemene heffingskorting en de arbeidskorting. Door de heffingskortingen wordt er minder belasting betaald, waardoor het besteedbaar inkomen stijgt.
C. Pensioen
In het echtscheidingsconvenant komen ook afspraken te staan over het pensioen. Er zijn twee soorten pensioen: ouderdomspensioen en partnerpensioen.
Ouderdomspensioen
Dit is uitgesteld inkomen. De wet zegt dat ex-partners recht hebben op de helft van elkaars pensioen dat tijdens het huwelijk is opgebouwd. Dat heet pensioenverevening. Maar het is mogelijk om van deze wettelijke regeling af te wijken en een andere keuze te maken. Of een andere verdeling te kiezen in plaats van 50/50.
Partnerpensioen
Dit is hetzelfde als nabestaandenpensioen. Als de ene partner vroegtijdig overlijdt, krijgt de andere partner een pensioen uitgekeerd.
Tijdens de mediation worden alle mogelijkheden besproken en worden de consequenties van bepaalde keuzes toegelicht.
6. Kinderen
Als er minderjarige kinderen zijn is een ouderschapsplan verplicht. De wet zegt dat er minimaal drie zaken in een ouderschapsplan vastgelegd moeten worden:
A. Omgangs-/zorgregeling
B. Informatie en consultatie
C. Kostenverdeling
Daarnaast zijn er nog allerlei andere zaken, waarvan het nuttig kan zijn om dit in een ouderschapsplan vast te leggen. Hieronder een checklist van mogelijke onderwerpen:
- Weekschema
- Vakanties
- Feestdagen/verjaardagen/vaderdag/moederdag
- Vervoer
- Hoofdverblijfplaats
- Gezag
- Paspoorten
- Verhuizing
- Onderhouden van contacten tussen ouders en kinderen
- Contacten met andere familieleden
- Persoonlijke verzorging (kapper, kleding, piercings, tatoeages)
- Uitgaan, zakgeld, thuiskomtijden
- School
- Medische zaken
- Ziektekostenverzekering
- WA-verzekering
- Sport en vrije tijd
- Huisdieren
- Studiekosten na 21 jaar
A. Omgangsregeling
Ouders moeten afspraken maken over de verdeling van de dagen, de vakanties en de feestdagen. Wanneer zijn ze bij mama, wanneer zijn ze bij papa. Er zijn twee uitersten:
- co-ouderschap: 50/50
- kinderen zijn grotendeels bij de verzorgende ouder, en 1 keer per 2 weken een weekend bij de andere ouder
Tussen deze 2 uitersten is veel mogelijk. In mediation gaan de ouders met elkaar overleggen over een omgangsregeling die het beste bij hen past en die vooral in het belang van de kinderen is.
Kiezen vanaf 12 jaar?
Er wordt nog wel eens gedacht dat kinderen vanaf 12 jaar zelf mogen kiezen bij wie ze willen wonen. Dat is niet juist, want tot 18 jaar beslissen de ouders. En dat is maar goed ook. Deze regel voorkomt dat kinderen in een loyaliteitsconflict komen. Je wilt niet dat kinderen partij moeten kiezen of zich schuldig gaan voelen. Vanaf hun 18e zijn kinderen meerderjarig en mogen ze dit zelf bepalen.
De mening van kinderen telt wel mee
Het is belangrijk om rekening te houden met de wensen van de kinderen. Hoe ouder ze zijn, hoe meer hun mening telt. Een kind moet zich gehoord voelen. Het is daarom goed om (delen van) het ouderschapsplan met de kinderen te bespreken, zodat de ouders ook weten hoe zij de dingen zien. De kinderen moeten straks immers meewerken aan de omgangsregeling, waar ze zelf niet om gevraagd hebben.
B. Informatie en consultatie
In het ouderschapsplan worden afspraken gemaakt hoe de ouders elkaar gaan informeren en raadplegen over de kinderen. Het is een gezamenlijke taak om de kinderen op te voeden en te onderhouden en de ouders moeten elkaar daarin zo goed mogelijk ondersteunen. Er kan bijvoorbeeld worden gekozen voor een periodiek overleg en voor een jaarlijkse evaluatie van het ouderschapsplan.
C. Kostenverdeling
Ouders hebben een onderhoudsplicht totdat de kinderen 21 jaar zijn. Afhankelijk van de omgangsregeling wordt bepaald hoe de kosten van de kinderen tussen de ouders verdeeld worden. Twee voorbeelden:
Gezin A:
Moeder, moeder, 2 kinderen, co-ouderschap, kosten van de kinderen totaal 500 euro per maand.
De ouders verdienen ongeveer evenveel en nemen ieder de verblijfskosten van de kinderen voor hun rekening wanneer ze bij hen zijn. Zij schatten deze kosten op 175 euro per ouder per maand (samen 350 euro). De overige 150 euro storten zij op een aparte kinderrekening. Dit bedrag wordt gebruikt voor verblijfsoverstijgende kosten zoals schoolkosten, kleding, sport, een nieuwe fiets etc.
Gezin B:
Vader, moeder, 1 kind, 5 dagen bij de moeder, 2 dagen bij de vader, kosten van het kind totaal 300 euro per maand. De ouders komen overeen dat de vader 200 euro kinderalimentatie aan de moeder betaalt. Daarbij is rekening gehouden met zorgkorting: dit is korting op de alimentatie voor de dagen dat het kind bij de vader verblijft.
Een alimentatieberekening geeft inzicht in de kosten van de kinderen en in de verdeling van de kosten tussen beide ouders.
6. Emoties
Vaak neemt één van jullie het initiatief om te gaan scheiden. Dat heet de scheidingsmelding. De ander heeft het soms al zien aankomen, soms ook niet. Hoe dan ook, de klap komt hard aan. Scheiden is een rouwproces. Je gaat door verschillende fases heen met alle emoties die daarbij horen, zoals boosheid, verdriet en angst. Degene die het besluit heeft genomen is vaak al een stuk verder met het verwerkingsproces. Op het moment van de scheidingsmelding is hij/zij alweer uit het dal aan het klimmen en klaar voor een nieuwe start. De ander staat nog helemaal aan het begin van het proces en moet nog gaan starten met verwerken.
Doordat de partners in verschillende fases van het verwerkingsproces zitten, zorgt dit vaak voor onbegrip van beide kanten. De een wil snel, de ander heeft meer tijd nodig. In mediation wordt voldoende aandacht besteed aan emoties. Het is echter geen therapie. Er wordt alleen stilgestaan bij emoties als ze teveel in de weg zitten om goede afspraken te kunnen maken.
7. Procedure bij de rechtbank
Na het mediationgedeelte, dat wordt afgesloten met het ondertekenen van het convenant en het ouderschapsplan, begint de procedure bij de rechtbank. Dit gebeurt grotendeels achter de schermen.
Tekenafspraak
Het mediationgedeelte van het scheidingstraject wordt afgerond met een tekenafspraak. Tijdens dit laatste gesprek met mij worden de documenten nog één keer doorgenomen, zodat jullie precies weten waar je voor tekent. Vaak zijn er al meerdere conceptversies geweest, zodat het meeste wel duidelijk is, maar toch is het goed om alle afspraken nog een keer te benoemen. Als alles duidelijk is en er geen vragen meer zijn, gaan jullie het echtscheidingsconvenant en het ouderschapsplan tekenen. Op dat moment (en eerder niet) zijn de gemaakte afspraken definitief. Na ondertekening van de documenten volgt de administratieve procedure bij de rechtbank.
Verzoekschrift en beschikking
Het echtscheidingsconvenant en het ouderschapsplan worden door mij (via een advocaat) ingediend bij de rechtbank. Dit gebeurt met een gemeenschappelijk verzoekschrift, waarin de rechter wordt gevraagd om de afspraken uit het convenant en het ouderschapsplan over te nemen en de echtscheiding uit te spreken. De rechter geeft vervolgens een beschikking af. Dit is een document waarin staat dat ‘het verzoek tot echtscheiding voor toewijzing vatbaar is’.
Kinderen tussen 12 en 18 jaar
Minderjarige kinderen vanaf 12 jaar krijgen een brief van de rechter. Ze krijgen zo de kans om hun mening te geven. Ze hebben de keuze uit drie opties:
- aangeven dat ze geen behoefte hebben aan een reactie
- een brief schrijven aan de rechter
- een gesprek voeren met de rechter.
De beschikking van de rechter wordt pas afgegeven nadat de kinderen gereageerd hebben. Het is dus belangrijk om de brief van de rechtbank snel te openen.
Akte van berusting
Nadat de beschikking door de rechter is afgegeven, is het belangrijk dat jullie een akte van berusting tekenen. Hiermee geef je aan dat je je niet zult verzetten tegen de beschikking en dat je niet in hoger beroep zult gaan. Als je deze akte van berusting niet tekent, duurt het drie maanden voordat de beschikking van de rechter onherroepelijk wordt. De echtscheidingsprocedure duurt dan onnodig lang.
Inschrijving bij de gemeente
De beschikking van de rechtbank wordt samen met de akte van berusting opgestuurd naar de gemeente waar jullie getrouwd zijn. Zodra er bericht komt van de gemeente dat de beschikking is ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand, is de scheiding definitief. De datum van inschrijving bij de gemeente is de officiële scheidingsdatum.
De procedure in het kort
> Ondertekening van echtscheidingsconvenant/ouderschapsplan
> Verzoekschrift gaat naar de rechtbank
> Kinderen tussen 12 en 18 jaar krijgen een brief v.d. rechter
> Rechter doet uitspraak via een beschikking
> Akte van berusting wordt getekend
> Inschrijving van de beschikking bij de gemeente
> Gemeente stuurt een brief terug met de scheidingsdatum
De cirkel rond: complete begeleiding vanaf de intake tot aan de officiële scheidingsdatum.
8. Kosten van het traject
Tijdens het gratis kennismakingsgesprek van een half uur kan een goede inschatting worden gemaakt van de kosten. Niemand heeft iets aan een uurtarief als je niet weet waar het eindigt. Mensen willen graag van tevoren weten waar ze aan toe zijn, maar een reële inschatting van de kosten kan alleen gemaakt worden aan de hand van voldoende input.
9. Na de scheiding
Na de officiële scheidingsdatum is het belangrijk om de afspraken uit het convenant en het ouderschapsplan na te komen. De omgangsregeling voor de kinderen moet gaan lopen, de alimentatiebetalingen moeten in gang worden gezet, jullie moeten regelmatig met elkaar overleggen, de pensioenfondsen moeten worden geïnformeerd, kortom alles wat jullie afgesproken hebben te zullen doen.
Daarnaast zijn er nog veel praktische zaken die eenmalig geregeld moeten worden. Daarbij kun je denken aan:
- Bankzaken (rekeningen op de juiste naam zetten, en/of rekeningen opheffen, nieuwe rekeningen openen)
- Alles rond de woning afwikkelen (verkopen, uitkopen)
- Inboedel verdelen zoals afgesproken
- Geld verdelen zoals afgesproken
- Verzekeringen opzeggen, nieuwe verzekeringen afsluiten, kinderen meeverzekeren op de juiste polis
- Abonnementen opzeggen
- Voertuigen overschrijven op de juiste naam
- Adreswijzigingen doorgeven aan de gemeente (BRP)
- Overige instanties informeren, voor zover dit niet automatisch gebeurt via BRP
- Verhuisberichten versturen
- Pensioenfondsen informeren
- Toeslagen aanvragen
- Urgentie aanvragen bij de gemeente voor een huurwoning
- De school/scholen van de kinderen informeren over de nieuwe situatie
- Nog gezamenlijk aangifte doen over het jaar waarin jullie gescheiden zijn?
Circles-Mediation levert nazorg, voor als er nog vragen zijn. Ook kan het zijn dat mensen al een tijdje gescheiden zijn, maar voor bepaalde vraagstukken hulp nodig hebben. Bijvoorbeeld als de omgangsregeling voor de kinderen moet worden aangepast of als er een nieuwe alimentatieberekening moet worden gemaakt.
10. Over Karen Verhoef
In 2015 ben ik gestart met mijn praktijk Circles-Mediation. Sindsdien heb ik veel stellen mogen begeleiden bij hun echtscheiding en de manier waarop ik dat doe is vooral faciliterend. Dat wil zeggen dat ik de kaders schets en de diverse mogelijkheden geef bij elk onderwerp, maar partijen moeten zelf daarin hun eigen keuzes maken. Want wie ben ik om te bepalen wat goed voor hen is? Scheiden is vaak maatwerk, er is geen scheiding hetzelfde. Maar ik laat mensen natuurlijk niet aan hun lot over. Stap voor stap begeleid ik mensen door het proces heen. Wat ze van mij kunnen verwachten is:
> zorgvuldige begeleiding van hun echtscheiding
> onpartijdigheid en neutraliteit
> aandacht voor ieders belangen
> verbetering van de onderlinge communicatie
> goed opgestelde documenten (convenant/ouderschapsplan)
> alles geregeld stap voor stap, waarbij niets vergeten wordt
> alles in één hand van a tot z.
Wat ik niet doe:
– een oplossing voor de problemen aandragen
– voor rechter spelen, knopen doorhakken
– dingen regelen, adviseren waar ik geen verstand van heb (bijvoorbeeld hypotheekadvies)
Neem gerust contact op voor een kennismaking.
06-51507539
